Geaccrediteerde nascholing
Geaccrediteerde nascholing
Na het lezen van dit artikel:
Een meisje van 2,5 jaar oud werd verwezen naar de polikliniek in verband met bloederige afscheiding in haar luier. Er was geen voorgeschiedenis of anamnese van trauma aan de genitaliën. We vonden een bloedvlek in de luier en er was ook bloed zichtbaar aan de zijkanten van de schaamlippen. Het kind was levendig en had geen andere symptomen. Het lichamelijk onderzoek toonde geen bijzonderheden. Bij abdominale echografie en bloedanalyse werden geen afwijkingen gezien. In de urine werden witte bloedcellen en bacteriën gevonden; bij vermoeden van een urineweginfectie werd gestart met temocilline.
Door het forse bloedverlies werd besloten tot inspectie onder algehele narcose. Hierbij werd een caruncula urethrae van 5 mm gevonden (figuur 1). Bovenop de caruncula bevond zich een hematoom van waaruit bloedverlies zichtbaar was. De massa werd verwijderd. De patiënte herstelde postoperatief goed zonder complicaties. Bij ontslag werd het antibioticum omgezet naar orale amoxicilline bij een reincultuur in de urine met een E. coli-stam. Er werd vier jaar opgevolgd; daarbij werd geen recidief gezien.
Figuur 1 Het preoperatieve voorkomen van de caruncula urethrae uit de hier besproken casus.
Van de wettelijke voogd werd geïnformeerde toestemming verkregen voor publicatie van deze afbeelding.
Caruncula urethrae komt vaak voor bij postmenopauzale vrouwen, maar is zeldzaam bij kinderen. Patiënten zijn vaak asymptomatisch. De exacte etiologie is nog niet bekend.1,2 Toch wordt bij kinderen chronische ontsteking beschouwd als uitlokkende factor van dit beeld.2 In dit artikel beschrijven we de etiologie, de symptomatologie en de behandeling van caruncula urethrae.
Definitie en symptomatologie
Caruncula urethrae is een goedaardige, framboosachtige massa van de urethra die zich typisch presenteert als een uitgroei aan de achterste lip van het distale urethrale slijmvlies.3 Het is bij postmenopauzale vrouwen een vaak voorkomende pathologie, maar in de pediatrische leeftijdsgroep is het zeldzaam.1,3 De uitpuilende massa is meestal gesteeld en vrij beweeglijk.1 Patiënten zijn vaak asymptomatisch waarbij de laesie incidenteel wordt opgemerkt. Bloederige afscheiding of het zien van bloed op het ondergoed is een prominent symptoom.1,2 Andere mogelijke symptomen zijn dysurie en pijn die toeneemt bij beweging.1
Hoewel interlabiale massa’s zeldzaam zijn op de kinderleeftijd is het hebben van voldoende kennis hierover van belang voor een juiste diagnose. De differentiaaldiagnose bij jong meisjes met een interlabiale massa omvat vijf aandoeningen: prolaps van een ectopische ureterokèle (figuur 2), prolaberende urethra (figuur 3), para-urethrale cyste (figuur 4), imperforatie van het hymen met hydro(metro)colpos (figuur 5), en rabdomyosarcoom van de vagina (figuur 6).4,5 De laatste jaren zijn enkele artikelen over caruncula urethrae bij kinderen gepubliceerd die suggereren dat ook deze entiteit moet worden opgenomen in de differentiaaldiagnose.2,6,7 In de literatuur vonden we slechts zeven casussen van caruncula urethrae bij kinderen terug.2, 6-11
Figuur 2 Prolaps van een ectopische ureterokèle.
Afbeelding verkregen via dr. K. De Baets (UZ Antwerpen) met geïnformeerde toestemming voor publicatie van de wettelijke voogd.
Figuur 3 Prolaberende urethra.
Bron: Muteke JK, Ahuka AYB, Sikakulya FK. Urethral prolapse mimicking a uterine prolapse in an eight-year-old girl: A case report. Int J Surg Case Rep [Internet]. 2022;94:107169, figure 1. Ovegenomen met toestemming van auteur.
Figuur 4 Para-urethrale cyste.
Bron: Kuipers BCW, Jansen EJS, van Mil EGAH. Diagnose in beeld: een neonaat met een interlabiale cyste. Ned Tijdschr Geneeskd [Internet]. 2015, 159: A8355, figuur 1.
Figuur 5 Imperforatie van het hymen met hydro(metro)colpos.
Bron: Lammes FB. Diagnose in beeld (15). Ned Tijdschr Geneeskd [Internet]. 2000;144:2401, figuur a.
Figuur 6 Rabdomyosarcoom van de vagina.
Bron: Pleunis N, Breunis WB, Merks JHM, et al. Een vaginale zwelling en bloedverlies bij een peuter. Ned Tijdschr Geneeskd [Internet]. 2017;161:D1674, figuur 2.
Etiologie
De exacte etiologie is nog niet bekend.1,3 Bij volwassenen speelt oestrogeendeficiëntie leidend tot atrofie en afsterven van het urethrale slijmvlies een belangrijke rol in de pathogenese.2 Bij kinderen kan een congenitale etiologie of chronische ontsteking aan de oorsprong liggen.2,11 Verder onderzoek naar de pathogenese is noodzakelijk.
Histopathologisch onderzoek
Histopathologisch onderzoek van de caruncula urethrae toont een chronisch ontstoken, proliferatieve mucosa.1 Oedeem en vasculaire stuwing zijn prominent aanwezig.1 Biopsie van de massa is niet nodig voor de diagnose, behalve als er twijfel is over een maligniteit.2,12
Behandeling
De huidige behandeling van symptomatische patiënten omvat conservatieve behandeling en chirurgie.3 Behandeling met lokale corticosteroïden kan worden toegepast bij kinderen; toch is meestal een chirurgische excisie nodig omdat de conservatieve behandeling ineffectief blijkt te zijn.2,11 Chirurgie is doorgaans succesvol en geeft geen recidiefrisico.2 Urethrale strictuur en urineverlies zijn mogelijke complicaties van chirurgische verwijdering bij volwassenen.3 Bij kinderen werden geen postoperatieve complicaties gezien. 2,6-11
Caruncula urethrae is een zeldzame bevinding bij kinderen. Er wordt aangenomen dat chronische ontsteking een uitlokkende factor is. Patiënten zijn vaak asymptomatisch, maar hematurie en dysurie kunnen als symptoom aanwezig zijn. Biopsie van de massa is niet nodig voor diagnose. Het komt meestal tot chirurgische excisie van de massa omdat de conservatieve behandeling met lokale corticosteroïden niet effectief is.