Medical overuse

De Engelse taal kent de term medical overuse. Het gaat hierbij om activiteiten in de gezondheidszorg waarbij de voordelen niet opwegen tegen de nadelen (of: schade). Begin dit jaar publiceerde Pediatrics (2017;139(2):e20162797) een mooi overzichtsartikel, getiteld ‘Update on pediatric overuse’. De (Amerikaanse) auteurs hebben met een zoekactie in PubMed alle belangrijke en relevante artikelen op het gebied van pediatric overuse geïdentificeerd. Vervolgens werden de artikelen geëvalueerd op basis van de methoden, de omvang van het effect en het aantal patiënten dat potentieel schade kan oplopen. De studies werden ingedeeld in drie categorieën: overdiagnose, overbehandeling en overgebruik. Na beoordeling door vier kinderartsen werden uiteindelijk tien als meest relevant beoordeelde artikelen besproken. De conclusies van die artikelen waren als volgt.

Overdiagnose

Bij zuigelingen, opgenomen in verband met een bronchiolitis, kan de drempel van de zuurstofsaturatie veilig worden verlaagd naar 90%. Zowel de duur van de zuurstoftoediening van de opnameduur kan hiermee significant worden verkort.
Bij kinderen met een geïsoleerde lineaire schedelfractuur zonder afwijkingen bij neurologisch onderzoek is het herhalen van het radiologisch onderzoek overbodig en ook hoeven die patiënten niet te worden opgenomen.

Overbehandeling

• Het toedienen van antidepressiva aan adolescenten is niet effectief en zelfs potentieel schadelijk.
• Bij kinderen die waren opgenomen met acute luchtwegklachten en bij wie op een thoraxfoto een pneumonie werd vastgesteld (toegegeven, het maken van een X-thorax is volgens de NVK-richtlijn niet nodig), werd in 73% van de gevallen een virus aangetoond en in 15% van de gevallen een bacterie. Vaak kan het geven van antibiotica dus worden beschouwd als overbehandeling.
• Kinderen die zijn opgenomen met een acute osteomyelitis, kunnen na ontslag beter orale antibiotica krijgen. Vergeleken met de intraveneuze vorm zijn deze even effectief en bovendien veroorzaken ze minder medicatie-gerelateerde schade.
• De huidige drempelwaarden voor een wisseltransfusie bij een hyperbilirubinemie kunnen worden verhoogd, zonder dat daarmee de kans op het optreden van cerebrale schade (waaronder kernicterus) toeneemt. Helaas spreekt het artikel zich niet uit over de mate waarin die waarden kunnen worden verhoogd.
• Het vernevelen met hypertoon zout bij zuigelingen met een bronchiolitis heeft geen meerwaarde boven het vernevelen met NaCl 0,9%.

Overgebruik

• Het bij zuigelingen routinematig screenen van de hoofdomtrek is noch sensitief, noch specifiek voor neurocognitieve aandoeningen. Bovendien kan het onnodig aanvullend onderzoek uitlokken en kan het de oorzaak zijn van onnodige angst bij de ouders.
• Een toename van het aantal CRP-bepalingen bij pasgeborenen leidt tot meer invasieve ingrepen en een langere opnameduur, zonder dat het de uitkomst bij de pasgeborenen beïnvloedt.
• Wanneer bij kinderen een appendicitis wordt vermoed, kan een CT-scan veilig worden vervangen door echografisch onderzoek. Alleen in uitzonderlijke situaties zou een CT-scan hierbij nog een plaats hebben.

Bent u geïnteresseerd in een of meer van bovenstaande artikelen, dan kunt u deze vinden op onze website. In algemene zin is het vanzelfsprekend van belang dat we steeds stilstaan bij de zin en onzin van alles wat wij doen.