Schermen en slapen

Regelmatig komen in de spreekkamer opmerkingen en vragen langs over de invloed van het gebruik van beeldschermen op het slapen. Een aantal onderzoekers zette de wetenschappelijke kennis hierover op een rijtje. Allereerst stellen ze dat voldoende, gezonde slaap belangrijk is omdat dat geassocieerd is met groter psychologisch welbevinden, beter leren, minder riskant gedrag en een lager risico op overgewicht. Uit populatiestudies in de VS blijkt dat ongeveer 30% van de kleuters en 50% van de lagereschoolkinderen te weinig slaapt; van de adolescenten slaapt zelfs 90% te weinig. Over Nederlandse kinderen zijn geen cijfers voorhanden. De auteurs melden dat inmiddels meer dan zestig studies zijn verschenen waarin een verband is gevonden tussen tijd met een beeldscherm (tv, mobiel, computer) en slaap: hoe langer achter een scherm en hoe later, des te korter kinderen slapen.

Schermgebruik beïnvloedt de slaap op drie manieren: bezig zijn met een scherm leidt af en daarom wordt later naar bed gegaan; schermgebruik maakt onrustig en dat belemmert inslapen en het licht heeft een negatieve invloed. Televisiekijken blijkt minder nadelig dan computerspellen. Dat heeft er waarschijnlijk mee te maken dat computerspellen het kind activeren. Beeldschermen stralen licht uit met een kortere golflengte (in het blauwe spectrum). Expositie daaraan resulteert in een verminderde melatonineaanmaak, verschuiving van de circadiaanse klok en toename van alertheid. Kinderen zijn daarbij gevoeliger dan volwassenen omdat ze relatief grotere pupilopeningen hebben en hun lens laat ook nog eens relatief meer licht door.

Het meeste onderzoek is observationeel van aard en dat heeft beperkingen. De ondervraagden kunnen slaap, vermoeidheid en schermgebruik onder- of overschatten. Het verband tussen slecht slapen en beeldschermen is rekenkundig duidelijk maar de relatie tussen slecht slapen en beeldschermgebruik kan ook andersom zijn: kinderen die minder slapen, pakken mogelijk gemakkelijker een mobiel. Een objectieve meting van slaap en gebruik zou kunnen gebeuren met een app in een mobieltje, dat dan bij het kind ligt; dat heeft ook al een negatieve invloed.

Ondanks deze beperkingen adviseren de schrijvers: bespreek gezond slaapgedrag, adviseer kalmerende activiteiten en vermijd beeldschermgebruik voor het slapengaan.

Tot slot adviseren ze het overwegen van slecht slapen door beeldschermen als oorzaak van gedragsstoornissen, stemmingsproblemen en moeheid. Bepreek met de patiënt zijn slaaphygiëne en spreek af: alle beeldschermen uit de slaapkamer. Hoewel wetenschappelijke onderbouwing daarvoor ontbreekt, lijkt dat verstandig. Misschien is het ook voor volwassenen verstandig de mobiel uit de slaapkamer te verbannen.

Le Bougeois MK, Hale L, Chan AM, Akacem LD, Montgomery-Downs HE, Buxton OM. Digital media and sleep in childhood and adolescence. Pediatrics. 2017;140:s92.